میلگرد بستر چیست؟ کاربردها، انواع (4)، ضوابط اجرا و محاسبه
میلگرد بستر چیست؟ (تعریف کامل و ساده)
در این مقاله بررسی میکنیم میلگرد بستر چیست و چرا امروزه یکی از مهمترین ابزارهای مقاومسازی دیوار محسوب میشود. میلگرد بستر یک المان فولادی تقویتی است که برای افزایش مقاومت دیوارهای بنایی در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله، باد، انبساط و انقباض حرارتی استفاده میشود. این محصول به شکل نوار فولادی از دو یا چند مفتول گالوانیزه تولید میشود و در میان بندهای ملات افقی دیوار قرار میگیرد تا دیوار یکپارچهتر و مقاومتر شود.
میلگرد بستر جزء سیستمهای نوین مقاومسازی بوده و طبق استانداردهای معتبر جهانی (ACI، ASTM، TMS) در ساختوسازهای مدرن الزام شده است.
چرا میلگرد بستر مهم است؟
زمانی که بدانیم میلگرد بستر چیست، اجرای آن در دیوار بسیار سادهتر خواهد شد. دیوارهای بنایی معمولاً در برابر لرزش و نیروی جانبی ضعیف هستند. میلگرد بستر با اتصال افقی و یکپارچهسازی دیوار باعث:
- افزایش مقاومت خمشی
- جلوگیری از ترک
- جلوگیری از ریزش دیوار هنگام زلزله
- افزایش انسجام اجزای دیوار
میشود. به همین دلیل، استفاده از میلگرد بستر در ساختمانهای امروزی ضروری است.
تاریخچه و تحول استفاده از میلگرد بستر
استفاده از میلگرد بستر از حدود سال ۱۹۵۰ در اروپا و آمریکا آغاز شد. کشورهایی مانند:
- آلمان
- کانادا
- استرالیا
اولین کشورهایی بودند که این سیستم را وارد مقررات ملی کردند.
در ایران نیز پس از وقوع زلزلههای بم، رودبار و سرپلذهاب، میلگرد بستر به عنوان یک روش مقاومسازی اجباری در بسیاری از پروژهها پذیرفته شد.
برای پاسخ به سؤال «میلگرد بستر چیست» باید ابتدا ساختار این محصول را بشناسیم
انواع میلگرد بستر
1. میلگرد بستر نردبانی (Ladder Type)
این نوع شامل دو میلگرد طولی با مفتولهای عرضی مستقیم است.
مزایا:
- مناسب دیوارهای معمولی
- نصب آسان
- قیمت مناسب
- مصرف کمتر مصالح
کاربرد:
- دیوار سفالی
- دیوار بلوک سبک
- دیوار بلوک لیکا
- دیوار ساختمانهای مسکونی و اداری
2. میلگرد بستر خرپایی (Truss Type)
اتصالات عرضی به شکل قطری (زاویهدار) هستند و مقاومت بیشتری ایجاد میکنند.
مزایا:
- مقاومت بالا در برابر زلزله
- افزایش پایداری جانبی
- مناسب سازههای بلند و صنعتی
کاربرد:
- دیوارهای با ارتفاع زیاد
- دیوارهای حائل
- کارخانهها و انبارها
3. میلگرد بستر گالوانیزه (Electro / Hot-Dip Galvanized)
با پوشش روی تولید میشود تا در برابر رطوبت مقاوم باشد. این مدل پرفروشترین نوع میلگرد بستر است.
4. میلگرد بستر استیل (Stainless Steel)
بسیار مقاوم در برابر خوردگی
→ مناسب محیطهای صنعتی، مرطوب و شیمیایی.
کاربردهای میلگرد بستر
- جلوگیری از ایجاد ترکهای ناشی از جمعشدگی
- جلوگیری از بیرونزدگی دیوار
- افزایش مقاومت در برابر زلزله
- افزایش یکپارچگی دیوار
- اتصال دیوارهای غیر باربر به سازه
- تقویت دیوارهای بلند
ویژگیهای یک میلگرد بستر استاندارد
🔹 جنس
فولاد کمکربن با جوش CO2 یا مقاومتی.
🔹 پوشش
- گالوانیزه سرد
- گالوانیزه گرم
- رنگ اپوکسی
🔹 سایز میلگرد
معمولاً 4، 5 یا 6 میلیمتر؛
برای دیوارهای سبک → 4
برای دیوارهای گسترده → 5
برای دیوارهای سنگین → 6
🔹 عرض
10 تا 20 سانتیمتر بسته به ضخامت دیوار.
مشخصات فنی میلگرد بستر
| مولفه | مقدار استاندارد |
|---|---|
| قطر میلگرد | ۴ تا ۶ میلیمتر |
| فاصله طولی | 40 تا 60 میلیمتر |
| ارتفاع خرپا | 20 تا 30 میلیمتر |
| پوشش میلگرد | گالوانیزه یا اپوکسی |
| طول شاخه | 2 تا 3 متر |
نحوه اجرای صحیح میلگرد بستر در دیوار
1. آمادهسازی دیوار
- پیوستگی ملات
- یکنواختی سطح
- حذف زوائد
2. قرار دادن میلگرد بستر در رج اول
میلگرد باید روی ملات تازه قرار گیرد.
3. فاصله استاندارد بین ردیفها
- هر 40 تا 50 سانتیمتر
- معمولاً هر 3 الی 4 رج
4. رعایت پوشش طرفین
در هر سمت دیوار 2.5 سانتیمتر ملات لازم است.
5. خمکاری در گوشهها
میلگرد باید با زاویه ۹۰ درجه خم شود و ادامه یابد.
6. اتصال به ستونها
بهوسیله پلیت، انکر یا قلاب اتصال.
7. کنترل نهایی
- عدم بیرونزدگی
- عدم جوشکاری در محل اجرا
- عدم تماس با میانقابها
اشتباهات رایج در نصب میلگرد بستر
❌ قرار دادن میلگرد روی ملات خشک
❌ فاصله زیاد بین ردیفها
❌ استفاده از میلگرد بدون گالوانیزه
❌ خم نکردن در گوشهها
❌ قرار دادن میلگرد با طول کمتر از ۲۵ سانتیمتر در اتصالات
❌ استفاده از میلگرد ضعیف یا جوش نامناسب
مزایای استفاده از میلگرد بستر
- افزایش چشمگیر مقاومت دیوار
- کاهش حجم ترکهای قطری
- جلوگیری از گسیختگی برشی
- کاهش وزن ساختمان
- افزایش عمر مفید بنا
- صرفهجویی در مصالح نسبت به وال پست
- سرعت اجرای بالا
مقایسه میلگرد بستر با وال پست
| ویژگی | میلگرد بستر | وال پست |
|---|---|---|
| وزن | سبک | سنگین |
| سرعت اجرا | بالا | متوسط |
| هزینه | پایین | بالا |
| لرزهپذیری | عالی | خوب |
| نیاز به تخریب | ندارد | دارد |
| کاربرد | دیوارهای داخلی | دیوارهای بلند / صنعتی |
| زیبایی | بدون نما | معمولاً قابل مشاهده |
نتیجه:
برای اکثر ساختمانهای مسکونی و اداری → میلگرد بستر بهترین گزینه است.
ضوابط اجرای میلگرد بستر
طبق استانداردهای ACI و مبحث ۸ مقررات ملی ساختمان:
- حداقل ۴ میلیمتر قطر
- گالوانیزه بودن الزامی
- حداقل عرض: ۷۵٪ ضخامت دیوار
- قرارگیری در ۳ رج در میان
- خم ۹۰ درجه در گوشهها
- پوشش ملات کافی
محاسبه تعداد میلگرد بستر برای هر دیوار
فرمول ساده:
تعداد ردیف = ارتفاع دیوار / 50 سانتیمتر
مثال:
ارتفاع دیوار = 3 متر
→ ۳ / ۰.۵ = ۶ ردیف میلگرد بستر
طول هر ردیف = طول دیوار + ۳۰ سانتیمتر همپوشانی
ماشین حساب آنلاین محاسبه میلگرد بستر
ماشین حساب آنلاین محاسبه میلگرد بستر
جمعبندی
میلگرد بستر یکی از مهمترین روشهای مقاومسازی دیوارهای بنایی است که با افزایش مقاومت جانبی، جلوگیری از ترک، جلوگیری از گسیختگی و حفظ انسجام دیوار، نقش بسیار مهمی در امنیت سازه دارد.
این محصول به دلیل قیمت مناسب، اجرای سریع و کارایی بالا، امروزه در پروژههای ساختمانی ایران بسیار مورد استفاده قرار میگیرد.
سوالات متداول درباره میلگرد بستر (FAQ)
میلگرد بستر چیست؟
میلگردی فولادی است که در میان ملات افقی دیوار قرار میگیرد و باعث افزایش مقاومت دیوار میشود.
فاصله استاندارد بین ردیفها چقدر است؟
هر ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر (بین ۳ تا ۴ رج بلوک).
چه نوع میلگرد بستری بهتر است؟
برای ساختمانهای مسکونی → نردبانی گالوانیزه
برای دیوارهای سنگین یا بلند → خرپایی
آیا میلگرد بستر بهتر از وال پست است؟
مهندسان برای درک بهتر اینکه میلگرد بستر چیست، آن را با والپست مقایسه میکنند.
برای دیوارهای داخلی: بله
برای دیوارهای بسیار بلند یا صنعتی: وال پست
ضخامت مناسب چه مقدار است؟
۴، ۵ یا ۶ میلیمتر
بسته به نوع دیوار و بار جانبی.
اگر هنوز نمیدانید میلگرد بستر چیست و چگونه نصب میشود، ادامه این ویدئو را ببیندید.
